The Matrix Resurrections okumalarına devam ediyoruz. Bu kez Matrix 4’e cinsiyet kimliği üzerinden yaklaşacağız. Önceki Matrix’lerin senaryo ve kurgularına patriyarka kavramı üzerinden bakarsak ilk üç filmin erkek egemenliği üreten bir yaklaşımla hazırlandığını görüyoruz. Son Matrix’te durum tamamen tersine dönmüş. Rol dağılımlarında kadınlar ön plana çıkarılmış ve filmdeki neredeyse bütün formlar ve mücadeleler, güçlü ve baskın kadın karakterler üzerinden devam ettirilmiş. Adeta erkeklerin güçleri ve imajları resetlenerek yeniden kurgulanıyor.
Wachowski Kardeşlerin Cinsiyet Değişimi
Wachowski kardeşler filmleri ve dizileriyle olduğu kadar özel hayatlarıyla da çok konuşulan iki kardeş. Bu iki kardeşten Larry Wachowski 2007 yılında bir karar aldı ve cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirdi. Bunun sonrasında Larry Wachowski bir kadın oldu ve Lana ismini aldı.
Kardeşi Andy Wachowski de herkesi şaşırtan bir kararla 2016 yılında yani Larry Wachowski’dan yaklaşık 9 yıl sonra tam 49 yaşındayken cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirdi ve adını Lilly olarak değiştirdi.
Bu tarihleri göz önüne alırsak ilk üç film çekilirken her iki kardeş de cinsel kimlik olarak erkekti. Ancak son film çekimlerinde Larry artık Lana olmuştu ve bedensel olarak erkek cinsiyet kimliği geri plana atılmıştı.
Cinsiyet Kimliği Değişiminin Senaryoya Yansıması
Cinsiyet değişimi çok zor ve geriye dönüşümü olmayan bir karar. Bu önemli değişim ve seçimin izlerinin senaryoda da yakalıyoruz. Senaryo da aynen Wachowski kardeşlerin değişimi gibi bir değişim geçirmiş. Karakterlerin bir kısmı aynı ama onlara yüklenen anlamlar değişime uğramış.
99’da yayınlanan birinci filmi Matrix evreninin tarihsel başlangıcı olarak düşünebiliriz. Birinci filmde ve diğer 2 filmde de aynen insanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadarki egemen toplumsal anlayışta da görüldüğü gibi rol dağılımlarının, iş bölümlerinin ve karar mekanizmalarının neredeyse tamamının erkek egemen bir anlayışla kurgulandığı görülüyor.
İlk üç filmin tamamı bir erkek üzerinde dönüyor. Neo dışındaki herkes bir yan karakter gibi duruyor. Ama son filmde öyle değil. Neo yine var; ama bu kez daha geri planda ve edilgen bir durumda.
Neo’nun karizması 3 film boyunca hep yüceltiliyor. Neo, Matrix jargonuyla söylersek zihinsel kölelikten alınarak makine tanrıya kafa tutabilecek bir konuma yükseltiliyor. Karizması, etkisi, yetkinliği zirveye çıkıyor. Neo, Zion’a ulaştığında insanlar onun yolunu gözlüyor ve kendisine adeta adaklar adanıyor. Bu konuda fazla örnek vermiyorum; çünkü Neo’nun tanrısal konumu çok net… Ancak dördüncü filmde bu “Tanrı’yı” klozetin üzerinde kafası karışık bir halde seyrediyoruz. Göklerde uçan Tanrısal figür Neo, klozetin üzerinde… Sadece bu sahne bile onun imajının tanrısallıktan insanlığa çekildiğini göstermeye yetiyor.
İlk filmde Neo, Maliye’nin veritabanına giren kişinin bir kadın olduğunu duyunca şaşırıyor ve Trinity’e seni erkek sanmıştım, diyor. Bu konuşma Neo’nun zihninin erkek egemen kodlarını gösteriyor. Kendinin çok üzerinde bir hacker-ın bir kadın olabileceğine ihtimal vermiyor.
Neo bahsini burada kesiyorum; çünkü diğer karakterler üzerine de konuşmak istiyorum. Sonuç olarak tanrısal erkek figür Neo’nun tüm karizması dördüncü filmde elinden alınıyor ve kurtarıcı rolü bu kez bir kadına yani Trinity’e veriliyor.
The Matrix Resurrections incelemesinin tamamına 25. Kare Youtube kanalı üzerinden ulaşabilirsiniz.
