Bu yazıda tam 23 yıl öncesine gidiyoruz. 1998 yapımı Dark City ya da Türkçe adıyla Gizemli Şehir… 1998 ya da 99 yılları çok ilginçtir varoluşsal felsefeye yönelik ve aynı zamanda gerçekliği sorgulayan önemli filmlere imza atılan yıllar olmuştu (13. Kat-1999, Matrix-1999, Truman Show-1998).
Filmin Konusu
Dark City’de kendi geçmişini ufak tefek anılar dışında hiçbir şekilde hatırlamayan bir adamın gerçeği arama çabasını seyrediyoruz. Filmin kahramanı filmin açılışında bir küvetin içerisinde yalnız başına uyanıyor ve kendisinin kim olduğunu bile hatırlamıyor. Film bu adamın kendi kimliğini ve gerçekliği arama çabalarını anlatıyor.
Filmin Atmosferi
Karanlık Şehir filminin atmosferine bayıldım diyebilirim. Bilimkurgu filmi denilince yapımda daha modern daha fütüristik bir tasarım ya da ortam bulunması beklenebiliyor. En azından bende öyle olmuştu. Ancak filmde inşa edilen o şehir atmosferi modern bir tasarımdan ziyade klasik anlayışa daha yakın ve bu tasarımı ben çok beğendim. Kamera açıları, ışıklandırma detayları eşsizdi.
Yazının bundan sonrası spoiler içeriyor.
Orijinal Adı: Dark City
Tür: Gizem, bilimkurgu, gerilim
Yönetmen: Alex Proyas
Ülke: Avustralya
Türkiye Gösterim Tarihi: 16 Ekim 1998
Oyuncular: Rufus Sewell, Kiefer Sutherland, Jennifer Connelly, William Hurt
Süre: 1 saat 40 dakika
Uzaylıların Amacı ve İnsanın Özü
Uzaylıların amacı birkaç sahnede zaten net olarak ortaya konuluyor. Onlar her ne kadar insanlardan daha gelişmiş canlılar olsa da soyları yok olmak üzere. Çareyi insanlaşmada- insanlarla bütünleşmede buluyorlar. Uzaylılar insanların bedenlerini bir taşıyıcı olarak kullanıyorlar. Birkaç sahnede onların gerçek formlarını görmüştük. Sıvımsı tuhaf yaratıklar…
İnsanların özünde ne olduğunu araştırıyorlar ki filmin varoluşsal felsefeye dokunan tarafı bu. Belki de insanlar anılardan ibarettir. Uzaylılar deneysel alanlarına aldıkları insanlara sahte anılar yüklüyorlar. Yani oradaki tüm insanların yaşamı bir yanılsama…
Hiçbirisi gerçekten yaşadığını düşündüğü anıları yaşamadılar. Peki bu uzaylıların ne işine yarıyor? Deneylerinin amacı ne? Neyi bulmayı amaçlıyorlar? İnsanların kendilerinden farklı kılan şeyin ne olduğunu anlamaya çalışıyorlar. Çünkü insanların özgün olduklarının farkındalar.
İnsan formu kendileri gibi değil.
Onlar ortak anıları paylaşan bir yaşam formu. Hepsinin sahip olduğu tek şey ortak anılar. Belki buradan besleniyorlar; bu sayede var oluyorlar. Zaten filmde onları hiçbir zaman tek başlarına görmüyoruz. Hep ortak hareket ediyorlar; grup halinde.
Ama insanlar öyle değil. İnsanlar özgün ve özgür hareket edebiliyorlar. Uzaylılar bu temel farkın ruh denilen bir kavramdan kaynaklandığını düşünüyorlar. Bu kavramı da doktordan duymuşlardı. Uzaylılar eğer anıların nasıl işlediğini nasıl çalıştığını çözerlerse ruha ulaşabileceklerini düşünüyorlar. İşte bu yüzden anıları karıştırıyorlar.
Kadınları bu yüzden öldürüyorlar. Çünkü katil olma anısı oldukça güçlü bir yaşanmışlık. A şahsının zihnine katil olduğuna yönelik anılar yüklüyorlar. Bu şahıs aslında katil falan değil; ama anıları bir katile ait…
Peki, bu durumda ne şahıs nasıl hareket edecek? Bir katile mi dönüşecek? Yoksa anılarına direnecek mi? Neyin ölçüldüğünü daha iyi anladınız mı şimdi? Eğer katil anıları yüklenen şahıs anılara direnirse o zaman insanı insan yapan şey anılar olmuyor. İnsanın özü ya da ruhu anılar değilmiş sonucuna ulaşıyorlar…
Filmde tam iki yerde bu yüzden karakterimiz John’ın katil olmadığı vurgulanıyor. John, karısı Emma’ya katil olmadığını söylüyor. Bu çok önemli bir sahne aslında. Emma ona yaklaşıyor ve gözlerinin içine bakarak ona inandığını söylüyor. Onun bu sözü aslında uzaylıların teorisinin çöküşü anlamına geliyor. Çünkü o elinde hiçbir kanıt olmasa da hatta dedektif kocasının şüpheli olduğunu söylese de o bunları hiç umursamıyor ve sen masumsun diyor.
İkinci yaklaşım dedektife ait. O, John’ın kendisine ben katil değilim derken yalan söylemediğini anladığını söylemişti. İşte bunlar aslında anıların ötesine yapılan vurgular ve insanın anılardan ibaret olmadığını gösteren bulgular…
Dark City- Karanlık Şehir- Gizemli Şehir incelemesinin tamamını 25. Kare üzerinden seyredebilirsiniz.
