Stay, bence sinema tarihi boyunca en zekice kurgulanmış filmler arasında gösterilebilir. İncelemeyi okuduktan sonra senaryosunun hayal edebileceğinizden çok daha fazla ayrıntı ve gizem içerdiğine şahit olacaksınız.
Film beyninizi alt üst edebilecek bir finale sahip. Her şeyi anladığınızı düşündüğünüz anda ince bir dokunuşla sizi ters köşe yapıveriyor. Filmin sadece gizem barındırmadığını; gözlerinizi yaşartabilecek kadar duygusallık barındırdığını da ilave edeyim. Hayatınızda iz bırakacak filmler arasında olduğuna inandığım bu psikolojik gerilim filminde oyunculuklar üst düzeyde ve görsellik baş döndürücü… Filmde kullanılan kamera geçişlerinin üniversitelerde ilgili bölümlerde ders konusu yapılabilecek kadar kaliteli olduğunu söyleyebilirim.
Stay, ne bir paralel evren filmi ne de şizofreni belirtileri gösteren insanların konu alındığı bir film… Konusu oldukça orijinal; kurgusu ise muhteşem.
Filmin konusunu en basit ve sade haliyle aşağıda okuyabilirsiniz. Bu yazıda filmin konusu veya karakterleri gibi ayrıntılara hiç değinmeden, doğrudan filmde neler olduğu soruna ve filmin kafa karıştırıcı finaline odaklanmayı planlıyorum.
Filmin Konusu
Film bir psikiyatrın; gerçeklik algısını neredeyse tamamen yitirmiş ve aynı zamanda intihar etmeyi düşünen bir hastasının hayata yönelik tutkusunu ortaya çıkarma ve onu intihardan vazgeçirme çabasını anlatmaktadır.
Yazının bundan sonrası tamamen spoiler içeriyor.
Filmin Açılışı ve Başlangıç Sahnesi
Bildiğiniz gibi bir araba kazasıyla açılışı yapılan film aslında sondan başlıyor. Kazadan sonra Henry’nin olay yerinden uzaklaştığını görsek de filmin sonunda Henry’nin ağır yaralı olduğunu ve kaza yerini hiç terk etmediğini anlayacağız. Henry’nin beyni ağır yaralı olduğu sırada gördüğü kişileri ve duyduğu sesleri adeta bir kayıt cihazı gibi kaydeder ve onları hayali kurgusu ya da rüyasında kendince anlamlandırır. Rüyasında, çevresinde gördüğü herkese o an yaptıkları ya da söylediklerine göre roller dağıtır.
Final sahnesinde görülen herkes filmin küçük de olsa bir sahnesinde mutlaka yer almaktadır. Örneğin bu çocuk ve annesini farklı yerlerde defalarca görürüz. Bu kadını bir kafede barmen ya da yolda Henry’e bakan birisi olarak; bu adamı ise bazen şerif bazen bir güvenlik görevlisi bazen de metrodaki bir yolcu olarak izleriz. Burada gördüğümüz bu adam bir akıl hastanesinde doktor olarak karşımıza çıkar. Hanry’nin filmin pek çok yerinde ölüm anında işittiği sözleri duyduğunu görmekteyiz…
Ancak burada ince bir noktayı belirtmem gerekiyor. Çoğu kişi Hanry’nin bu rüyasını henüz ölmeden yaşadığını düşünmektedir ancak incelemenin sonunda Hanry’nin bu kurguyu öldükten sonra yaşadığını göreceğiz.
“Beni Affet” Repliği ve Anlamı
Bu sahnede açıkça görüldüğü gibi kazanın nedeni ön tekerin patlamasıydı. Hanry, Sam ve Lila’nın yaptığı konuşmada arabada bulunan herkesin öldüğünü duyar ve arabayı kendisi kullandığı için kazadan kendini sorumlu tutar. Film boyunca değişik yerlerde gördüğümüz “Beni affet” repliğinin nedeni Henry’nin duyduğu suçluluk duygusu. Sam, kazanın onun hatası olmadığını söyler ama film boyunca Henry bu suçluluk duygusundan kurtulamaz… Hatta kendisinin yaptığı şeyden ötürü cehenneme gideceğini düşünmektedir… Henry’nin vicdan hesaplaşması film boyunca devam eder. Annesi bu sahnede “Bizi asla incitmek istediğini biliyorum” der. Bunu filmin başlarında Henry de söylemişti.
Kaza anında arabanın arka koltuğunda Henry’nin anne ve babası, yan koltukta ise Atina oturuyordu ve cüzdanın içerisinden düşen yüzükten anladığımız kadarıyla Henry kısa süre içinde Atina’ya evlenme teklifinde bulunacaktı. Henry’nin kurgu boyunca sürekli yüzükten bahsetmesinin ve yüzüklere bakmasının nedeni bu. Bu sahnede Sam’a yüzüğü göstererek onu nereden aldığını sorar. Bu yüzüğün kendi yüzüğünün aynısı olduğunu bilmektedir. Kaza anında gerçeklikten koptuğu için Lila’nın yüzünde Atina’yı görür ve ona evlenme teklifi yapar.
Sam ve Hanry Değişimi
Sam ve Hanry’nin film boyunca pek çok yerde kullanılan kamera geçişlerinde birbirilerinin yerine geçtiklerini görüyoruz. Henüz filmin başında Sam elinde Hanry’nin yüzüğü ile uyanır. Arka planda Bruklin köprüsünün fotoları bulunmaktadır. Henüz ilk karşılaşmalarında kamera açısı bize onların aslında bir bütünün yarısı oldukları izlenimi vermektedir. Sam bu konuşmada gece boyunca komşularının bebeği yüzünden uyuyamadığından bahsederken Lila buna anlama veremez ve komşularının 90 yaşında olduğunu söyler. Aslında Sam’in burada bahsettiği bebek kaza sahnesinde ağlayan bebektir. Bu bebeğin sesini başka sahnelerde de duyarız…
Trendeki kadın onu tanıdığını ve psikiyatri profesörü olduğunu söyler. Bu sahnede Henry’i üst kattan izleyen Sam’in adeta kapının ardına ışınlanmaktadır… İlerleyen sahnelerde Lila’nın Sam’a Henry diye hitap ettiğini görürüz. Daha sonra filmin sonlarına doğru Hanry ve Sam’in fiziksel olarak yer değiştirdiğini hatta aynı cümleleri tekrar ettiklerini görmekteyiz. Başka bir sahnede ise metro camında Sam ve Hanry’nin yansımaları görülür. Henry’nin apartman dairesinde diğer kişilerden ayrılarak balkondan tek başına dışarıya bakan Sam adeta dairende oturan kişinin kendisi olduğunu göstermektedir.
Tüm bunlardan hareketle film boyunca gördüğümüz Sam’in aslında Hanry olduğunu söyleyebiliriz. Hanry, kaza anında kendisine yardım eden bu kişinin kendisini çok iyi anlamasını istemektedir. İşte bu yüzden hayalinde onu doğrudan kendisiyle özdeşleştirir. Zaten köprüdeki konuşmada Sam de artık gerçekliği karıştırdığını söyler. Yani Henry’nin istediği olmuş ve Sam artık onu çok iyi anlamaktadır.
“Geç Kaldın”
Sam kaza anında Hanry’e son ana kadar nasıl yardım etmeye çalıştıysa film boyunca da intihar anına kadar yardım etmeye çalıştı. Köprüde Hanry’nin şu söyleriyle işte bunu kastetmişti: Beni kurtarmaya çalışıyorsun ama çok geç kaldın.
Stay film incelemesinin tamamını 25. Kare Youtube kanalından seyredebilirsiniz.
