Fight Club (1999)- Dövüş Kulübü; kapitalizm, tüketim toplumu ve onun beyinsiz köleleri, ihtiyaçlarımızı biz mi belirliyoruz yoksa sistemin dayatmalarını ihtiyaç olarak mı kabul ediyoruz… gibi onlarca soru üzerinde sayısız mesajlar içeriyor. Ben incelemede filmin bu yönüne kısa da olsa değineceğim ama asıl amacım bu değil….
Peki bu videoda (yazıda) neyi amaçladım?
Filmi seyredenlerinde de hak vereceği gibi film bitince aklımızda o kadar çok soru işareti beliriyor ki… İşte amacım tam olarak bu… Sorularla filmin en ince ayrıntılarına kadar inmek ve filmi okumak… Fight Clup bu okumayı sonuna kadar hak ediyor.
Başlıyoruz…
Öncelikle nispeten kolay bir soruyla başlayalım:
Tyler karakteri gerçek mi?
Hayır, Tyler karakteri gerçek değil. Filmin sonlarında otel odasında geçen bu konuşma olmasa bile Tyler karakterinin gerçek olmadığını dikkatli izleyiciler kolaylıkla fark edebilirler.
Bu karakterin gerçek olmadığını gösteren bazı ipuçlarını gösterdikten sonra filmle ilgili daha zor sorulara geçelim.
Filmin henüz başında ancak kronolojik sıraya göre filmin sonunda geçen konuşmada Anlatıcı, Kaos Planı çerçevesinde yerleştirilen bombalarla ilgili bilgi verdikten sonra “Tüm bunları biliyorum çünkü Tyler biliyor!” diyerek zaten bize büyük bir ipucu veriyor.
Filmin hiçbir yerinde Anlatıcı ve Tyler başkalarının önünde karşılıklı bir konuşma yapmıyor. Birisi konuştuğu zaman diğer susuyor ve dinliyor. Anlatıcı ve Tyler’ın başka insanların önünde konuştuklarını düşünebileceğiniz birkaç sahne var ama bu sahneleri dikkatle izlerseniz bunların karşılıklı bir konuşma olmadığını görürsünüz.
a. Bunların ilki Anlatıcının sarışını dövdüğü sahne. Bu sahnede Tyler’ın ağzı hiç kımıldamıyor. Sesi de normalden çok farklı geliyor. Anlatıcı ise ona hiç bakmadan mırıldanıyor gibi konuşuyor.
b. Burada Marla, Tyler’ı görmüyor bile… Tyler o kadar sessiz konuşuyor ki Marla’nın onu duyması imkansız.
c. Bu sahnede ise Anlatıcı, bazen Tyler’ın onun yerine konuştuğunu söylüyor ama tek yaptığı Tyler konuştuktan sonra onun sözlerini tekrar etmek… Yani doktor Tyler’ı duymuyor bile…
Filmde Tyler ve Anlatıcının yanlarında başkaları varken karşılıklı konuştukları sadece bir sahne var. O da filmin sonlarındaki araba sahnesi. Arabada 2 tane çete üyesi varken Tyler ve Anlatıcı birbirleriyle tartışıyorlar. Peki bu nasıl oldu?
Araba Sahnesi
Araba sahnesi çok zekice düşünülmüş ve dikkatle izlenmeyince çözülmesi zor…
Öncelikle burada arabayı süren kişi anlatıcı; Tyler değil… Kazadan sonra anlatıcının arabanın sürücü tarafından çıkarıldığını görebilirsiniz. Yani arabada sadece o vardı.
Peki ya diyaloglar? Arka koltukta oturanlar Tyler’ı görmüyorlardı. Konuşmalara bir anlam veremeden dinliyorlardı ve koltukta kimse olmadığı için anlatıcının sorularına kendileri cevap veriyordu. Arka koltuktaki iki kişi tam 2 kez anlatıcıya cevap verdiler çünkü onun kendileriyle konuştuğunu düşünüyorlardı.
Anlatıcı, Taylar’a “Kaos projesinden neden haberim yoktu?” diye soruyor. Onlar sorunun kendilerine geldiğini düşünerek “Projenin ilk kuralı soru sormak yok!” diye cevap veriyorlar.
Anlatıcı yine Tyler’a “Proje hakkında bir şeyler bilmek istiyorum!” diye deyince onlar yine “Soru sormak yok” diye çıkışıyorlar.
Anlatıcı kendisiyle konuştukça arka koltuktakilerin nasıl şaşırdıklarına bakın…
Özelde araba sahnesinde ve genelde filmin tamamında bizim yani izleyicilerin 3. kişi olduğumuzu ve tüm sahneleri anlatıcının yani Anlatıcı’nın anlattığı gibi gördüğümüzü unutmayın. Biz olayın dışındayız ve bize anlatılanları izliyoruz. Belki gerçekte olay öyle olmuyor. Belki de arka koltukta hiç kimse yoktu.
Örneğin filmin sonundaki kavga sahnesi… Tayler ve anlatıcının kavga ettiklerini görüyoruz. Çünkü biz olayları Anlatıcı’nın gözünden izliyoruz. Ama aynı olaya farklı bir pencereden yani kameralardan bakınca olayın Anlatıcı’nın anlattığı gibi olmadığını görüveriyoruz. Yönetmen David Fincher bizi bir an için anlatıcının perspektifinden çıkardı ve gerçeği gösterdi.
Tyler’ın gerçekliği ile ilgili bölümü burada sonlandırıyorum; zaten bu konuda herkesin hemfikir olduğuna eminim.
Peki, kim bu Tayler?
Tayler, Anlatıcı’nın olmak istediği kişi… Olmak istediği ama olamadığı her şeyin hayat bulduğu bir kişilik. Onun görünmek istediği gibi görünen, zeki, yetenekli ve en önemlisi özgür birisi…
Anlatıcı filmin başında 6 aydır uyuyamadığını söylüyordu. Bu süre içerisinde geceleri part time olarak bir sinemada çalışan Tayler karakteri onun ikinci kişiliği haline geldi.
Marla gerçekten var mı?
Marla’nın gerçekten var olup olmadığını sorgulamak Tyler’ın gerçekliğini sorgulamaktan daha kolay değil; çünkü filmde Marla’nın gerçekliğinin sorgulandığı tek bir sahne bile yok. Ancak Marla’nın gerçekliğini sorgulamaya başladığımızda zihnimizde hemen soru işaretleri belirmeye başlıyor.
Fight Clup incelemesinin tamamını 25. Kare Youtube kanalından seyredebilirsiniz.